ریشه یابی گفتمان پهلوی یکم در آرای متجددین عصر مشروطه

Authors

امیر رضائی پناه

رجب ایزدی

abstract

این نوشتار به دنبال نمایاندن ریشه های گفتمان رضاشاه، به ویژه در سال های 1300 تا 1305، در اندیشۀ تجددگرایان عصر مشروطه است. از دید نویسندگان، غرب گرایی، سکولاریسم، گرایش به دولت قوی و ناسیونالیسم برجسته‎ترین بسترهای همسان میان گفتمان متجددین (از پیش از انقلاب تا روی‎کار‎آمدن پهلوی یکم) و گفتمان رضاشاه می باشد. اقدامات این متجددین زمینه های نخبگی و اجتماعی را برای پذیرش گفتمان پهلوی یکم فراهم‎آورد. گفتمانِ رضاشاه امری بی‎ریشه و ناگهانی نبوده، بلکه دارای بستر‎هایی ژرف در پهنۀ اجتماعی و به‎ویژه نخبگی جامعۀ عصر مشروطه بوده‎است. فروافتادن انقلاب مشروطه در دامان اقتدارگرایی و خودکامگی، دلایلی چند دارد که این نوشتار رسالتِ یافتن ریشه‎های اندیشگی آن را با استوارسازی داده‎هایش بر انگاره‎های تجددگرایان این عصر برعهده دارد. در این برداشت، گفتمان رضاشاه فرآوردۀ آمیزش گفتمان سلطنت مطلقۀ سنّتی ایران و اندیشۀ تجددگرای عصر مشروطه بوده که درپی دوره‎ای از ناامنی و سرخوردگی، به گونه ای مدرن اما اقتدارگرایانه نمود یافته‎است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ریشه‌یابی گفتمان پهلوی یکم در آرای متجددین عصر مشروطه

این نوشتار به دنبال نمایاندن ریشه‌‌‌های گفتمان رضاشاه، به‌‌‌ویژه در سال‌‌‌های 1300 تا 1305، در اندیشۀ تجددگرایان عصر مشروطه است. از دید نویسندگان، غرب‌‌‌گرایی، سکولاریسم، گرایش به دولت قوی و ناسیونالیسم برجسته‎ترین بسترهای همسان میان گفتمان متجددین (از پیش از انقلاب تا روی‎کار‎آمدن پهلوی یکم) و گفتمان رضاشاه می‌باشد. اقدامات این متجددین زمینه‌‌‌های نخبگی و اجتماعی را برای پذیرش گفتمان پهلوی یکم...

full text

آرمانشهر در آرای روشنفکران عصر مشروطه ایران

هدف پژوهش حاضر، بیان مولفه های آرمانشهری روشنفکران عصر مشروطه ایران است. دگرگونی رابطه ایران با مغرب زمین در عصر مشروطه و ظهور و بروز اندیشه های تجدد خواهانه روشنفکری، سبب دگرگونی در اندیشه های آرمان ورز ایرانی در رویکرد به مفهوم آرمانشهر گردید. در پژوهش حاضر، مولفه‌های اساسی نگرش به آرمانشهر در آرای هشت تن از مشهورترین روشنفکران عصر مشروطه- میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم خان ناظم الدوله، م...

full text

بازتاب گفتمان پزشکی در مطبوعات دوره مشروطه و پهلوی اول

با پیروزی نهضت مشروطۀ ایران و تأسیس مجلس شورای ملی، الگوبرداری از برخی دستاوردهای تمدن غرب شتاب بیشتری گرفت. این الگوبرداری در زمینۀ علوم پزشکی، اعم از استفاده از داروهای جدید، توجه به بهداشت عمومی و ارتقای سلامت عمومی، مورد توجه حکومت قاجار و اقشار تحصیل‌کرده قرار گرفت. با این وصف دورۀ شکل‌گیری طب نوین را در ایران می‌تواند در سال‌های 1300 تا 1320شمسی دانست. در این دوره پزشکی نوین در مطبوعات ای...

full text

آرمانشهر در آرای روشنفکران عصر مشروطه ایران

هدف پژوهش حاضر، بیان مولفه های آرمانشهری روشنفکران عصر مشروطه ایران است. دگرگونی رابطه ایران با مغرب زمین در عصر مشروطه و ظهور و بروز اندیشه های تجدد خواهانه روشنفکری، سبب دگرگونی در اندیشه های آرمان ورز ایرانی در رویکرد به مفهوم آرمانشهر گردید. در پژوهش حاضر، مولفه های اساسی نگرش به آرمانشهر در آرای هشت تن از مشهورترین روشنفکران عصر مشروطه- میرزا فتحعلی آخوندزاده، میرزا ملکم خان ناظم الدوله، م...

full text

زنان و توسعه مدارس (عصر مشروطه تا سقوط پهلوی دوم)

مدرسه پایه ای برای جهش به سوی دانش و معرفت است.پسشگامان ایجاد مدرسه شخصیت های والایی هستند که این جهش راایجاد و فراهم می آورند و باید قدر آن ها را بدانیم.تلاش آنها در جهت ارتقاءسطح دانش و شعور ذاتی زن ایرانی وآموزش او بی نتیجه نبوده است.چون در حال حاضر آمار نشان می دهد که دختران ایرانی تحرکشان برای دست یابی به دانش کمتر از پسران نیست.زنان و دختران ایرانی در این صد و چهار سالی که از تاسیس اولین ...

full text

نخبگان عصر مشروطه و صورتبندی گفتمان ناسیونالیسم در ایران

نخبگان سیاسی همواره نقش به‌سزایی در شکل‌گیری گفتمان‌ها در درون جامعه داشتند؛ به‌گونه‌ای که یکی از اساسی‌ترین نقش‌های نخبگان، پویش نهادینگی سیاسی و بسط حوزه سیاست، مشروعیت بخشیدن به ارزش‌ها و نهادهای جدیدی است که اصول و مبانی همکاری و همزیستی عمومی را تبیین می‌کنند و به پویش‌های سیاسی خصلتی ملی-اخلاقی می‌بخشند. نخبگان سیاسی ایرانی نیز در قرن نوزدهم، در پی انحطاط ایران و واگرایی گفتمان غالب آن زم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جستارهای تاریخی

Publisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

ISSN 2251-7766

volume 4

issue 2 2014

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023